Güneşten Koruma Ürünleri

Yaz mevsiminde en çok dikkat edilmesi gereken konu; güneş ışınlarıdır. Güneşten gelen ışınların kemik gelişimi üzerine olumlu etkisi bilinirken, aşırı güneş ışığına maruz kalmak da cilt üzerine olumsuz etkilere sahiptir.

Devamını Oku »

Krem Formülleri Üzerine

Kremler kozmetiğin vazgeçilmez ürünleridir. Yaşlanmayı önleyici, cildi koruyucu, nemlendirici, bakım, onarıcı, temizleyici, gece kremi…. Pek çok çeşidi mevcut.

Devamını Oku »

Helal Kozmetikler ve Formülasyonda Kullanılabilecek Bileşenler

Dr.Kimyager Hasan ÖZ

hasanmail@hotmail.com

ÖZET

Son zamanlarda global pazarlarda helal ürünler; dikkat çekici ürün grubu olarak karşımıza çıkmaktadır. Global ölçekte pek çok firma ‘helal sertifikası’ almıştır.

Devamını Oku »

Aspartam

Aspartam bir çok gıda ve içeceğin içinde bulunan, normal bir şekere oranla daha tatlı olan yapay tatlandırıcıdır. Kimyasal formülü aspartil-fenilalanin-1 metil esterdir.  Çay şekerinden 180-200 kat daha tatlıdır. Etiketlerde E951 olarak da kullanılmaktadır.

Devamını Oku »

Tehlikeli Top 10

1-Triklosan

2-PFCs

3-Ağır Metaller

4-Stiren

5-Ftalatlar

6-Parabenler

7-Alev Geciktiriciler

8-BPA/BPS

9-Formaldehit

10-Dioksinler

1-Triklosan:Kozmetik ve temizlik ürünlerinde kullanılan antibakteriyel ve anti mantar ajanlardan biridir. Antibakteriyel sabunlar, diş macunu, deodorantlar, kişisel bakım ürünleri, okul gereçleri(kalem, hesap makinesi, makas), plastik oyuncaklar, temizlik malzemeleri, çamaşır yıkama ürünleri, tekstil ürünleri, halılar ve yapıştırıcılarda kullanılabilmektedir. Bu kimyasalın hormonal bozukluklara, kas sisteminde bozukluklara, gebelik anomalilerine, cilt, göz ve akciğerde tahrişe neden olduğu ileri sürülmektedir.

2-PFCs: Poliflorlu bileşikler olan PFC’ler halı, teflon tencere ve tavalar, şampuan, diş ipi, oje, boya ve cilalar, temizlik ürünleri, elektronik ürünlerde kullanılabilmektedir. Bu kimyasalın potansiyel sağlık etkileri şunlardır: Kanser, böbrek rahatsızlıkları, tiroid,  kalp krizi, karaciğer rahatsızlıkları.

3-Ağır Metaller: Kullandığımız ürünlerdeki sağlığa zararlı ağır metaller; antimon, arsenik, berilyum, kadmiyum, krom, kurşun, civa, nikel sayılabilir. Bu ağır metallere hava, su, oyuncaklar, elektronik ürünler, takılar vb. pek çok yolla maruz kalabiliriz. Ağır metaller başta kanser olmak üzere pek çok sağlık problemi ve hastalığa neden olmaktadır.

3.a-Antimon: Oyuncaklar, kıyafetler, boyalar, piller, plastikler de bulunabilir. Kalp rahatsızlıkları, üreme bozuklukları, solunum rahatsızlıkları, ciltte tahriş, böbrek ve mide sorunlarına neden olabilir.

3.b-Arsenik: Elektronik ürünler ve basınçlar işlenmiş tahta ürünlerde bulunabilir. Arseniğin kanserojen olduğu bilinmektedir.

3.c-Berilyum: Televizyonlar, bilgisayarlar, hesap makineleri, elektrik ve elektronik ürünlerinde bulunabilir. Akciğer rahatsızlıkları ve kansere neden olabilmektedir.

3.d-Kadmiyum: Piller, metal içerikli oyuncaklar, boyalar, fotovoltaik araçlar ve plastik ürünlerde bulunabilir. Bilişsel bozukluklar, akciğer rahatsızlıkları ve kanser, böbrek hastalıkları ve kemiklerde zayıflığa neden olabilir.

3.e-Krom: Çelik ve metal alaşımları, krom kaplamalar, boya ve pigmentler, deri ve ahşap ürünler, tekstiller, fotokopi makinesi tonerlerinde bulunabilir. Akciğer hastalıkları ve kanser, gastrointestinal ve nörolojik etkiler ile üreme üzerine etkileri olduğu ileri sürülmektedir.

3.f-Kobalt: Alaşımlar, piller, boyalar ve pigmentler (kobalt mavisi), mıknatıslar, lastikler, seramiklerde bulunabilir. Akciğer sorunları, ciltte tahriş, tiroid üzerine etkilere neden olabilir.

3.g-Kurşun: Oyuncaklar, seramik, boyalar, ruj, plastik ürünler, tekstil ürünlerinde bulunabilir. Sağlık üzerindeki potansiyel etkileri; beyin ve sinir sistemi hasarları, davranış ve öğrenme sorunları, düşük IQ, işitme sorunları, anemi, hipertansiyon, böbrek fonksiyonlarında azalma, üreme sorunları olarak sıralanabilir.

3.h-Civa: Piller, boyalar, elektronik ürünler, lamba ve ampuller ile termometrelerde bulunabilir. Gelişim sorunları, böbrek rahatsızlıkları, nörolojik rahatsızlıklar, merkezi sinir sistemi, gastrointestinal sistem ve solunum üzerine etkileri olduğu söylemektedir.

3.i-Nikel: Madeni para, takı, nikel kaplamalar, seramik ve pillerde bulunabilir. Kanser, akciğer rahatsızlıkları ve alerjik reaksiyonlara neden olduğu ileri sürülmektedir.

4-Stiren: Petrol yan ürünü olan stiren ‘köpük’ olarak da bilinmektedir. Plastik, lastik ve reçine yapımında kullanılır. Elde edilen ham maddeler strafor bardak ve gıda kapları, köpük ambalajlar, yapı ve ev bakım ürünleri, fiberglas ve yalıtım ürünleri, halı, kauçuk  ve plastiklerde bulunur. Sağlık üzerindeki potansiyel etkileri; kanser (lösemi, lenfoma), karaciğer, böbrek ve dalakta hasar, sinir sistemi rahatsızlıklar, solumun ve gözde tahriş, gastointestinal rahatsızlıklar, görme ve işitme kaybı, hafıza ve konsantrasyonda bozuk olduğu söylenmektedir.

5-Ftalatlar: PVC ürünlerinde bulunmaktadır. Vinil kaplamalar, inşaat malzemeleri, yemek kapları, kişisel bakım ürünleri ve parfümlerde bulunabilir. Erkek üreme sistemi üzerinde rahatsızlıklara (kısırlık, sperm sayısında azalma, penis malformasyonu) neden olduğu bildirilmektedir.

6-Paraben Kişisel bakım ürünleri, güneşten korunma ürünleri, şampuan, saç kremi, saç şekillendirme ürünlerinde bulunabilir. Hormonal bozukluklara (östrojeni taklit etme, testosteronu inhibe etme) neden olduğu ileri sürülmektedir.

7-Alev Geciktiriciler: Elektronik ve kanepe, paspas köpük yastıklar gibi plastik içerikli ürünler ile yalıtım malzemelerinde sıklıkla kullanılırlar. Sağlık üzerindeki potansiyel etkileri; karaciğer, böbrek, testis ve böbrek üstü bezi kanseri şeklinde sıralanabilir.

8-BPA/BPS: Bisfenol A(BPA) geri dönüşüm sembolü ‘7’ ve  polikarbon ‘PC’ işaretli plastik kaplarda bulunabilir. Fakat tüm  geri dönüşüm sembolü ‘7’ taşıyan plastiklerde bulunmayabilir. Bunun için ‘BPA içermez’ ibaresi bulunan ürünleri tercih ediniz. Konserve kavanozlarının metal kapaklarında aksi belirtilmemişse BPA bazlı astar kullanılmış olabilir. BPA’nın  konserve gıdalar, polikarbon plastik ürünler, oyuncaklar, bahçe hortumları ve yazar kasa fişlerinde bulunabileceği bildirilmektedir.  Bisfenol S (BPS)’nin de yazar kasa fişlerinde bulunabileceği söylenmektedir. BPA’nın çocuklarda bilişsel ve davranışsal bozuklara yol açabileceği, hormonal bozukluklara yol açarak; prostat üzerine olumsuz etkileri olduğu bildirilmektedir. BPS de hormonal bozukluklara yol açabilmektedir.

9-Formaldehit: Yaygın olarak losyonlar, duş jeli, şampuan, inşaat malzemeleri ve tekstil ürünlerinde bulunabilmektedir. Formaldehitin kanser (burun, boğaz, lösemi), göz, burun, boğaz tahrişi, kontakt dermatite neden olabileceği ve astımı tetikleyebileceği bildirilmektedir.

10-Dioksinler: Dioksinler doğal olarak bulunan bileşikler değildir. Çeşitli endüstriyel faaliyetler sırasında oluşur, çevreye zararlı olduğu kadar insan sağlığına da zararlıdır. Dioksinler klor veya brom içeren endüstriyel üretim esnasında veya klor varlığında organik bir maddenin yanması sonucu oluşurlar. Metal işleme ve eritme işlemleri, örneğin demir, kurşun, çinko, bakır, mağnezyum ve titanyum eritilmesi ve işlemesi, çelik üretimi sırasında dioksinler oluşabilir. Kağıt hamurunun beyazlatılması sırasında klor ve klorlu bileşikler kulanılmaktadır. Kağıt hamurunun pişirilmesi sırasında bu klorlu bileşikler dioksinlere dönüşmektedir. PVC, klorobenzen, halojenlenmiş difenil eterleri, boya ve pigmentler gibi klorlu bileşikler ile klorun kimyasal üretimi sırasında dioksinler oluşabilmektedir. Dioksin çoğunlukla insan vücuduna gıdalarla et, süt ve balık ürünlerinin tüketimiyle alınmaktadır. Dioksinlerin sebep olduğu başlıca kanser türleri; sindirim, karaciğer ve göğüs kanserleridir. Anne kanında bulunan dioksinin fetüse veya plesantaya geçmesi sonucu; gelişme bozuklukları, lenfoid ve gonadal atrofi, kloroakne, hepatotoksisite, damak yarığı, kusurlu böbrek oluşumu gibi doğuma ait bozukluklar meydana gelebilmektedir.

Dr.Kimyager Hasan ÖZ

Devamını Oku »

Ne Kadar Çevreciydik de Farkında Değildik...

Çevre konusu geleceğe yatırım açısından son derece önemli bir konu… Henüz genç yaşta olamama rağmen çocukluğumda pazara filelerle gidildiğini, kağıt keselerin kullanıldığını, tekerlekli pazar arabamızın olduğunu anımsıyorum. Naylon torbalar nadiren, çok büyük alışverişler yapıldığında kullanılırdı. Evimizde bu günkü gibi naylon torba yığınları yoktu. Yeni Türkü’nün dediği gibi ‘biz büyük ve kirlendi dünya’…

Naylon, bilim adamları ipeğin ucuz bir taklidini yapmaya çalışırken bulunmuştur. Naylon; kimyager Wallece Hume Carother başkanlığındaki bir grup organik kimyacı tarafından geliştirilmiştir. Naylon; yüksek mol kütleli poliamitlerden oluşan, sıcağa, aşınmaya ve kimyasal maddelere karşı dayanıklı plastik malzemedir. Naylonun bu özelliği endüstri için bir avantaj iken çevre açısından dezavantajdır. Bir naylon torba 400 yıl, evet yanlış okumadınız yaklaşık 400 yılda yok oluyor. Dünyada yılda 500 milyar naylon poşet üretildiğini biliyor muydunuz?

Şimdilik konuya sadece naylon poşetler açısından bakıyoruz. Plastik ambalajlar, araç-gereçler v.b atıklara hiç değinmiyoruz. En basitinden bir alış-verişi göz önüne alalım. Pazara çıktık; 1 demet maydanoz aldık, 1 poşete konuldu. 1 kg domates aldık ayrı bir poşete konuldu. 1 kg salatalık aldık yine ayrı bir poşete konuldu. Hadi bir de marul alalım, 1 poşet daha. Giderken markete de uğrayalım; peynir, yoğurt, bulaşık deterjanı ve süt alalım; peyniri yoğurdu sütü ayrı bir poşete, bulaşık deterjanını ayrı bir poşet koyarız. Yol üstünde bir de fırına uğrayıp ekmek alalım, bir poşet daha. Her zaman yaptığımız bu aktivitelerde minimum 8 poşet kullandık. Bu poşetler sonra ne olacak? Bir kısmını çöp poşeti yapmak için kullanacağız (bizim geri dönüşüm felsefemiz), geri kalanı bir süre sonra atılacak. İstatistikler de bizim hesabımızı doğrular nitelikte bir kişi haftada ortalama 6, yılda 312 poşet kullanmaktadır. Ayrıca atılan naylon poşetlerin sadece %1’i geri dönüştürülüyor. Bu gün çöplerin %90’ı naylon poşet ve plastiklerden oluşmaktadır.

Çevre hassasiyetlerinin artması nedeniyle büyük işletmeler son zamanlarda ekolojik naylon torba kullanımına geçtiler. Üretildiği malzemeler doğa dönüşümlü olan bu poşetler doğaya terk edildiğinde diğer plastik poşetlere göre çok daha kısa sürede doğada yok olmaktadır. Biyobozunur poşetler yaklaşık 2 yılda toprağa karışmaktadır. Oxo-bio-çözünür poşetlerin doğada yok olması 2 aşamada gerçekleşmektedir: Poşetin raf ömrü dolduğunda oksijen plastiğin zincir yapısını bozunmakta, ikinci aşamada ise biyolojik çözünme başlamaktadır. Besin özelliği kazanan plastik yapı, topraktaki bakteri ve mikroorganizmalar tarafından sindirilerek; poşetler 24 ay gibi kısa bir sürede yüzde 100 çözünerek doğaya dönmektedir. 

Naylon poşetlerin alternatifi kese kağıdı mı? Kese kağıdı kullanımı ilk bakışta daha çevreciymiş gibi gelebilir. Fakat o kadar da masum değiller. Kese kağıdının yaşam döngüsüne baktığımızda kesilen ağaçlar, üretim aşaması, nakliye ve geri dönüşüm…  Kağıt endüstrisi, dünyada çevreye en fazla zarar veren 10 endüstriden biridir. Kağıdın doğada daha çabuk bozunması onu daha çevreci yapmamaktadır.

En iyisi bez çantalar, fileler… Öncelikle kullan-at kültürünün değiştirip; tekrar tekrar kullanabileceğimiz ürünlere yönelmeliyiz. Dolayısıyla naylon torbaların alternatifi kese kağıtları değil, bez çantalar olmalıdır.

Yaşam dönüşümdür. Bu nedenle öncelikle naylon torba kullanımı minimuma düşürmeli, sonrasında naylon torbaları en azından geri dönüşüme dahil etmeliyiz. Bunun için mantık çok basit çöplerimizi kaynağında ayrıştırmalıyız: Geri dönüşümü mümkün olan çöpleri diğer evsel atıklarımızla karıştırmadan ayrıca biriktirip, geri dönüşüm kutularına bırakmalıyız. Kullan-at mantığını değiştirip, defalarca kullanabileceğimiz ürünlere yönelmeliyiz. Eski alışkanlıklarımıza geri dönüp, poşet yerine bez torbalarımızı, pazar çantalarımızı kullanmalıyız.

Dr.Kimyager Hasan ÖZ 

  hasanmail@hotmail.com

Devamını Oku »