Aktüel Kimya

Biz hayatı kimya ile açıklıyoruz. Kimyasız hayatı düşünemiyor, hayatımıza kimya ile anlam katmaya çalıyoruz. Günlük hayatta kimya ile ilgili ip uçlarını bu blogda veriyoruz.
Evde Elektrik üret etiketine sahip kayıtlar gösteriliyor. Tüm kayıtları göster
Evde Elektrik üret etiketine sahip kayıtlar gösteriliyor. Tüm kayıtları göster

5 Kasım 2012 Pazartesi

Güneş Panelleri


Enerji maliyetlerinin artığı günümüzde ucuz ve çevreye zarar vermeyen yeni kaynak arayışları ve pratik uygulamalara yönelim hız kazanmıştır. Bu iki kriter gerçekten çok önemli: Düşük maliyet ve yeşil uygulama. Bu noktada yenilenebilir enerji kaynakları ön plana çıkmaktadır. Rüzgar, güneş ve biyogaz gibi yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelim önümüzdeki günlerde daha da artacağa benziyor. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK), 500kW (kilovat) altı enerji üretiminde lisans zorunluluğunu kaldırdı. Yani konutlar, işyerleri, fabrikalar, köyler, mahalleler bireysel ve toplu bir şekilde elektriklerini üretebilecekler. Dahası ürettikleri enerjinin fazlasını elektrik dağıtım şirketlerine satabilecekler. Bu alanda faaliyet gösteren ‘Lisanssız Elektrik Üretim Derneği’ (Lİ-DER) kurulmuş. Dernek, özellikle kendi elektriğini üretmek isteyen bireysel ve küçük şirketlere danışmanlık hizmeti vermektedir.  (Dernek ve konu hakkında ayrıntılı bilgi http://www.lisanssizelektrik.org/ adresinden edinilebilir.) Biz bu yazımızda güneş panellerine yoğunlaşacağız.

Güneş ışınlarından yararlanmak için pek çok teknoloji geliştirilmiştir. Bu teknolojilerin bir kısmı güneş enerjisini ışık ya da ısı enerjisi şeklinde direk olarak kullanırken, diğer teknolojiler güneş enerjisinden elektrik elde etmek şeklinde kullanılmaktadır. Güneş ışığı foton adı verilen küçük enerji paketlerinden olmaktadır. Güneşten gelen bu enerjiyi kullanarak elektrik üretme amacı ile güneş panelleri, başka bir deyişle fotovoltaik paneller kullanılmaktadır. Fotovoltaik paneller, birçok solar hücreden oluşmaktadır. Güneşten gelen fotonlar güneş panelinin üzerinde bulunan solar hücreler tarafından emildiklerinde, açığa çıkan enerji elektronların serbest hareket etmesine neden olur ve elektronlar iletken olan; bağlantı kablosundan boyunca ilerlerler.  Elektronların bu hareketi elektrik akımı meydan getirir. Fotovoltaik hücreler yarı iletken silikon malzemeden üretilmektedirler. Güneş panelleri çok sayıda güneş hücresinin birbirine paralel veya seri bağlanarak; bir yüzey üzerine monte edilmesiyle oluşturulur.

Güneş panelleri bir çok güneş pilinin bir araya getirilmesiyle oluşur. Güneş pilleri pek çok farklı maddeden yararlanarak üretilebilir. Günümüzde en çok kullanılan maddeler şunlardır: kristal silisyum, galyum arsenit (GaAs) amorf silisyum, kadmiyum tellürid (CdTe), bakır indiyum diselenid (CuInSe2). Bu bileşikler üzerinde çalışmalar bütün hızıyla devam etmektedir. Örneğin SnTe, SnSe gibi. Fakat burada önemli olan verim ve maliyet ilişkisidir. Bilim insanları da yüksek verim düşük maliyetli bileşikler üzerindeki çalışmaları sürdürmektedir.

Bir yarı-iletken hücrede elektrik üretimi nasıl olur?
Yukarıda kısaca açıladığımız bu olayı biraz daha ayrıntısıyla anlatırsak:
Katı cisimler elektrik özelliklerine (özdirencine) göre üç gruba ayrılırlar: metaller,  yalıtkanlar ve yarı iletkenler. En büyük baş kuant numaralı elektron tabakasına değerlik bandı denilmektedir. İletkenlik bandı ise, her bir atom veya molekül içerisinde daha yüksek enerji seviyelerine sahiptir. Değerlik ve iletkenlik bantları arasındaki enerji farkı, yasaklanmış bölge olarak ifade edilen ve genellikle eV cinsinden verilen bant aralığı enerjisi (Eg) olarak adlandırılır. Metallerdeki değerlik elektronları bandın boş bölgelerinde rahatça dolaşabildikleri için elektrik iletkenliğini çok iyi sağlayabilmektedirler. Elektronların iletkenlik bandı ve değerlik bandı arasındaki geçişleri elektriksel iletkenliğin olarak açıklanmaktadır. Ancak her elektron bu bandlar arasında geçiş yapamamaktadır. Değerlik bandı ile iletkenlik bandı arasındaki band aralığı enerji yüksek ise bu geçiş sağlanamamaktadır. Metallerde bu bandlar birbirine geçmiş durumdadır. Dolayısıyla band geçişleri kolaydır. Metale dışarıdan gönderilen elektronlar, metaldeki elektronlarla yer değiştirir. Yer değiştiren elektronlar komşu elektronları ileriye iterek yeni konumlar alır ve bu etki metal boyunca iletilerek elektronlar diğer uçtan dışarı atılıncaya kadar devam eder. Böylece akım iletilmiş olur. Yarı-iletkenlerde bandlar arası enerji metallerle yalıtkanlara arasındadır. Yalıtkanlardan elektronların bandlar arası geçişi mümkün olmamaktadır.

            Şekil:  İletken,yarı iletken ve yalıtkanların enerji-düzey bant diyagramları

Güneş Panelleri Görsel Bilgilendirme




Kendi Elektriğinizi Üretmek
Güneş pillerini bir defa çatıya kurduktan sonra ortalama 45 yıl ömrü bulunmaktadır. Güneş pilleriyle üretilen elektriği kendi evinizde veya iş yerinizde kullanıp, fazlasını devlete satmanız da mümkün. 500 kW altındaki uygulamalar için anahtar teslim projeler yapan pek çok yerli ve yabancı firma mevcut. Şuan bu sistemlerin kurulumu maliyetli gibi görünse de ilerleyen dönemlerde maliyetler azaldıkça sistemin kendini amorti etme süresi kısalacak ve pek çok insan kendi elektriğini üretmeye başlayacaktır. Bu da fosil yakıtlara olan gereksinimimizi azaltacak; çevre ve ekonomi açısından oldukça karlı olacaktır.

Dr. Kimyager Hasan ÖZ

Kaynak
Yük. Kimyager Hasan ÖZ, Termoelektrik SnTe Bileşiğinin Elektrokimyasal Sentezi, Sakarya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Ocak 2011.

Devamını Oku »