Kimya bazılarının elinde hayat
kurtaran bir araca, bazılarının elinde öldürücü bir silaha
dönüşebilir. Son günlerde medyada Suriye ile ilgili haberleri sıkça
duymaktayız. Suriye elindeki kimyasal silahları
kullanmakla diğer devletlere göz dağı vererek; kendi halkı için bu silahları
kullanmayacağını açıkladı. Zaten kendi halkı içim kullanırlarsa bu bir intihar
olur, silahı kullananlar da bundan nasibini alırlar. Çok değil biraz gerilere
gidersek; Irak lideri Saddam Hüseyin’in de elinde kimyasal
silah olduğu ileri sürülmüştü. Acaba tarih tekerrür mü ediyor?.. Bu
gündemdeki konudan yola çıkarak bu yazımızda kimyasal silahlar konusunda
bilgiler vermeye çalışacağız.
İnsan sağlığını bozucu ve
öldürücü etki gösterebilen, çok geniş bir alanda etkili olabilen, gaz veya sıvı
haldeki kimyasal maddelere kimyasal silahlar
denilmekdir. Kimyasal silahların ilk
defa kullanımı I. Dünya Savaşı sırasında; Almanlar tarafından klorin gazının kullanılmasıyla başlamıştır. Ardından
Fransızlar 1915’de fosgen gazını kullanmış ve
kimyasal savaş başlamıştır.
Bazı kimyasal
silah olarak kullanılan bazı gazlar tabloda verilmiştir:
|
Sınıfı
|
Gazın Adı
|
Sınıfı
|
Gazın Adı
|
|
Boğucu Gazlar
|
Fosgen (CG)
|
Kusturan Gazlar
|
Difenil klor-arsin
|
|
Difosgen (DP)
|
Adamsit
|
||
|
Klorin (CL)
|
Difenilsiyo-noarsin
|
||
|
Klorpikrin (PS)
|
Göz Yaşartan
Gazlar
|
Kloroasetofenon
(CN)
|
|
|
Sinir Gazları
|
Sarin (GB)
|
Orto-klorobenilidin-malononitril(CS)
|
|
|
Tabun (GA)
|
dibenz
(b,f)-1,4-oxazepine (CR)
|
||
|
Soman (GD)
|
Bromobenzil siyanür
|
||
|
Metilfosfafonotioik
asit (VX)
|
Uyuşturucu Gazlar
|
3-Quinuclidinil
benzilat
|
|
|
Kan Zehirleyici
Gazlar
|
Hidrojen Siyanür
|
Gizleyici ve
Perdeleyici Sis Maddeleri
|
Titanyum
tetraklorür
|
|
Siyanojen Klorür
|
Heksakloretan
|
||
|
Arsin
|
Beyaz fosfor
|
||
|
Yakıcı Gazlar
|
Sülfür Mustard (HD)
|
||
|
Nitrojen Mustard (HN) (hardal gazları)
|
|||
|
Levisit ( L)
|
|||
|
Fosgen oksim(CX)
|
|||
Kimyasal
silahlarda maddenin belirli bir miktarının daima uçucu özelliktedir. Katı
ve sıvı kimyasal silah malzemeleri zerrecikler halinde kolayca havayla
yayılabilmektedirler. Bu tür bir zerrecik, gaz gibi solunum sistemiyle vücuda
girebilmekte, bazı kimyasal silah malzemeleri de
derinin içine sızabilmektedir.
Kimyasal
silah tehdine karşı alınılabilecek önlemler, kişileri korumaya yönelik
olmaktadır. Bir ortamda kimyasal silah
kullanıldığında ortamın ilgili kimyasallardan arınması belli bir zaman
almaktadır. Yani kimyasal silahlardan insanların
etkilenmesinin yanında hayvanlar, bitkiler ve eşyalar da bu etkiden nasibini
almaktadır. Bir ortamda kimyasal silah
kullanıldığı subjektif (koklama, görme, duyma ve tatma ile teşhis) ve objektif
(dedektörler ve erken uyarı ve alarm cihazları ile teşhis) yöntemlerle
belirlenebilir. Kimyasal silah kullanıldığı
tespit edilen ortamda yapılabilecek en etki korunma yolları olarak; sığınak
veya kapalı ortamlarda girmek, koruyucu maske, elbise, eldiven, bot,... vb.
giymek, koruyucu ilaçlar, yanıklar için krem, temizleme malzemelerini (su,
sabun, deterjan, kireç kaymağı v.b) hazırda bulundurmak sıralanabilir.
Ev ortamında kimyasal silahlardan korunmanın en etkili yöntemi gaz
maskeleridir. Sodyum hipoklorit, sodyum karbonat ve gliserin karışımına gazlı
bez daldırılarak; gaz maskesi yapılarak; etkili bir şekilde korunma
sağlanabilir. Kimyasal silahlardan korunmaya yönelik hazırlanmış sığınakların
olmadığı yerlerde evlerin bir odası camları kapatılıp, çerçeve kenarlarını
bantlarla izolo edip, kapı altlarına çamaşır suyu ile ıslatılmış havlu
konulmalıdır. Kimyasal silah maddesi ile temas
etmiş su, yiyecek içecek veya eşyaya dokunmamak ve kullanmamak gerekmektedir.
Kimyasal silah maddesi cilde temas etmişse; sıvı sabun, sabunlu su, sodalı su,
bikarbonatlı su, hipkloritli su ile ciltten derhal uzaklaştırılmalıdır.
Temastan çok kısa süre sonra müdahale edilmesi yaşama şansını arttırmaktadır.
Barış ve
huzur dolu bir dünyada yaşamımız dileğiyle...
Dr.Kimyager
Hasan ÖZ
hasanmail@hotmail.com
