Kimya bazı ellerde hayat
kurtarıcı bir araca, bazı ellerde öldürücü bir silaha dönüştürülebilir.
Komşumuz Suriye’de kim tarafından, ne amaçla uygulandığını düşünmeden yapılanın
bir vahşet olduğunu bildirerek; kimyasal silahlar konusunda bilgilenmeye, bilgilendirmeye
ayıracağız bu yazımızı…
Kimyasal özelliği sayesinde;
öldürücü, yaralayıcı ve tahriş edici etkiler gösteren, sis ve yangın meydana
getiren, insan, bitki ve metallere etkili olan, katı, sıvı, gaz veya aeresol
halindeki maddeler kimyasal silah olarak tanımlanmaktadır.
Kimyasal silahlar ilk defa
I.Dünya Savaşı’nda Almanlar tarafından kullanılmıştır. Almanlar Klorin
Gazını kullanmıştır. Klor, keskin ve rahatsız edici kokulu, açık sarı renkli,
zehirli bir gazdır. Havadan 2,5 kat daha ağırdır. Bu nedenle klor, özellikle
rüzgarın az ve nemin yüksek olduğu alçak
bölgelere oturur.
Almanların ardından Fransızlar da
Fosgen
Gazını kullanmışlardır. Fosgen oda sıcaklığında zehirleyici bir gaz
olup, böcek ilacı ve plastik yapımında kullanılan bir maddedir. COCl2 kimyasal
formülüyle gösterilebilir. Bu harekete Almanlar Hardal Gazı ve Difenilkloroarsin (DA) maddesi
kullanarak cevap vermişlerdir. Bu gazlar
I.Dünya Savaşına damgasını vurmuştur.
II.Dünya Savaşı sırasında
kimyasal silah kullanılmamasına rağmen II.Dünya Savaşı sırasında yine Almanlar
tarafından Sinir Gazları geliştirilmiştir. 1936 yılında Alman Kimyager
Gerhad Schrader tarafından Tabun (GA) Gazı, 1938 yılında da
meşhur Sarin (GB) Gazı geliştirilmiştir. II. Dünya Savaşı sonrasında
diğer ülkeler de kimyasal silah geliştirmeye önem vermişler, çok çeşitli
kimyasal silah üretmişler, fakat bunları kullanmamışlardır.
Yakın tarihimizde Irak-İran
Savaşında; Irak tarafından İtan kuvvetlerine karşı kullanılmıştır. Ayrıca Irak
tarafından Halepçe’de gerçekleştirilen vahşette yine kimyasal silahlar
kullanılmıştır.
Kimyasal silahların üretimi ve
kullanılmasının sınırlandırılması için Kimyasal Silahlar Sözleşmesi (CWC)
hazırlanmıştır. Mayıs 2009 itibariyle 188 ülke bu sözleşmeye imza koymuştur.
Fakat kullanılan bu gazlar nerede ve kim tarafından üretiliyor? diye sormadan edemiyor
insan.
Kimyasal Silahların Sınıflandırılması:
Sınıfı
|
Örnek Gaz
|
Sinir
Gazları
|
Tabun (GA)
|
Sarin (GB)
|
|
Soman (GD)
|
|
VX
|
|
Yakıcı
Gazlar
|
İperit(H)
|
Hardal (HD)
|
|
Azotlu Hardal (HN)
|
|
Levizit (L)
|
|
Fosgen Oksim (CX)
|
|
Boğucu
Gazlar
|
Fosgen (CG)
|
Difosgen (DP)
|
|
Klor (CL)
|
|
Klorpikrin (PS)
|
|
Kanı
Zehirleyici Gazlar
|
Hidrojen Siyanür(AC)
|
Siyanojen Klorür (SK)
|
|
Arsenikli Hidrojen (SA)
|
|
Karbonmonoksit (CO)
|
Suriye’de Durum:
Ölümcül hardal ile “İprite”
(Sülfür hardal) ve sarin gazları içeren gelişmiş kimyasal silah programına
sahip olduğu iddia edilen Suriye rejiminin, çoğu sarin gazıyla doldurulmuş
havadan atılan birkaç bin bomba ile 50 - 100 adet arası kısa ve uzun
menzilli balistik füze başlığı ve top mermilerine sahip olduğu iddia
edildi.
Büyük bir gizlilik içerisinde
korunan silahların başkent Şam’ın kuzey doğusu ile Humus’un kuzeyinde
bulunan 2 mühimmat deposunda saklandığı belirtiliyor. Suriye'nin
ayrıca, Halep iline bağlı Es-Sefir ilçesinde, Humus Organize
Sanayi Bölgesinin yakınları ve Hama’nın güneyi ve Lazkiye’nin
batısında olmak üzere sinir ile sarin ve tabun gazı imal edildiği
tahmin edilen 4 fabrikaya sahip olduğu öne sürüldü. (Anadolu Ajansı[5])
Suriye'de Kullanıldığı Düşünülen Gazları Yakından İnceleyelim:
Sarin Gazı:
NATO adlandırmasına göre; rumuz GB
olan Sarin
Gazı vücuttaki sinir sisteminin dengesini bozarak; felç meydan
gelmesine neden olmaktadır. Renksiz ve kokusuz olduğu için belirlenmesi ve teşhis
edilmesi oldukça güçtür. Sarin Gazına maruziyet sonrasında; burun akması,
göğsün sıkışması, görüşün zayıflaması, nefes almada güçlük, aşırı terleme,
adalelerin kasılması, kusma, gözbebeklerin küçülmesi ve görüşte bulanıklık,
sendeleme, şaşkınlık, uyuşukluk, hafıza kaybı, çırpınma, koma, nefesin kesilmesi
ve ölümün meydana gelmesi gerçekleşir.
Öldürücü dozda alındığında 1-10
dakika içerisinde ölüm gerçekleşmektedir. Sarin gazının antidotu atropin ve pralidoxime’dir.
Tabun Gazı:
Tabun az miktarlarda bile
"çok zehirli" bir sinir ajanıdır. Deri üzerinden vücuda girmesini
takiben Tabun, 2 saat içerisinde merkezi sinir sistemini tamamıyla etkisiz hale
getirir. Bu süre solunum yoluyla vücuda girişte Tabun'un havadaki yoğunluğuna
bağlı olarak 1 ila 10 dakika arasına iner.
Kimyasal adı Etil
N,N-dimetilfosforomidosinidat olan tabun gazı aşağıdaki gibi formüle edilir:
Hardal Gazı:
Hardal Gazı (mustard gas) "di-etil
di klorür"ün kükürt ile birleşiminden oluşan kimyasal yapısında, kimyasal
bağlarının oynak olması hemen hemen her madde ile reaksiyona girebilmesine
neden olmaktadır.
.
Suda çözünmez bir yapıda olduğu
için deriye temas ettikten sonra uzaklaştırılması oldukça güçtür. Hardal Gazı ile maruziyet sonrasında deri
yanması, gazı solunuma ile kaslarda şiddetli kasılma sonucu bel kemiğinin
kırılması, sinir sisteminin çökmesi, vücudun dış ve iç yüzeylerinin erimesi
gözlenir. 12 saat sürebilen acılı bir ölüme sebebiyet verebilir.
Analizler
Sinir ajanları dedeksiyonunda en
belirgin metot kan asetilkolin esteraz aktivitesinin ölçülmesidir. Ancak neden
olan ajanın belirlenmesi imkansızdır. GC/MS ile çoğu sinir ajanının
metaboliti olan o-alkil metil fosfonik asit
ve fosfonik asit belirlenerek sinir ajanı varlığı doğrulanabilir.
Referans
1. Klor; http://tr.wikipedia.org/wiki/Klor
2. Kimyasal Savaş; http://tr.wikipedia.org/wiki/Kimyasal_sava%C5%9F
3. Nükleer ve Kimyasal Saldırılarda Savunma Teknikleri, Rahmi Kumcu, http://www.travma.org.tr/userfiles/file/rahmi%20kumcu.pdf
4. Kimyasal Silahlar Sözleşmesi; http://tr.wikipedia.org/wiki/Kimyasal_Silahlar_S%C3%B6zle%C5%9Fmesi
5. Anadolu Ajansı, Suriye’nin Kimyasal Silah Haritası, http://www.aa.com.tr/tr/haberler/218669--suriye-1980li-yillarda-kimyasal-silah-uretimine-basladi
6.Sarin Gazı, http://www.bt.cdc.gov/agent/sarin/
7.Hardal Gazı, http://tr.wikipedia.org/wiki/Hardal_gaz%C4%B1
8.Kimyasal Silah Analizinde GC/MS’in Yeri, Acil ve Afet
Derneği, http://www.acilafet.org/
