Klorla Havuz Dezenfeksiyonu

Havuzlarda dezenfeksiyon çok önemli bir konu olup, en çok kullanılan yöntem klorlamadır.  Dezenfeksiyonun uygun şekilde yapılabilmesi için tüm havuzlarda sirkülasyon pompası bulunmalı ve yoğunluğa göre 4 saatte bir dezenfeksiyon yapılmalıdır. Kullanım az ise; 8-12 saatte bir yapılabilir.Yüzeyden bakıldığında havuzun dibi görülmelidir. Hijyen açısından tuvalet ayaklarının ve yüzey akıntı sularının havuz suyuna karışmasına karşı önlem alınmalıdır. Dezenfeksiyonda klor, brom, klorlu siyanür tuzları,UV lambaları kullanılabilir.

Ülkemizde en çok kullanılan dezenfeksiyon kimyasalı klordur. Çünkü klor  hem ekonomik olarak uygun hem de bir çok mikroorganizmaya karşı hızlı etki göstermektedir. Bununla birlikte klor aynı zamanda kanserojen olup, kanser ve astım gibi ağır hastalıklara neden olabilmektedir.Piyasada kullanılan 4 ana klor çeşidi bulunmaktadır:

-(NaOCI): -Sodyum hipoklorit

%10-16 oranında aktif klor içeren stabilizatörsüz sıvı klordur.100 tonluk bir otel havuzunda ortalama 7-12 kg/gün ,site havuzunda 4-7  kg/gün kullanılabilir.

-Kalsiyum hipoklorit (CaCI2O2):

%65-70 oranında aktif klor içeren stabilizatörsüz toz klordur.100 tonluk bir otel havuzunda ortalama;günde 350-700 gr,daha az kullanımı olan site havuzunda 250-500 gr kullanılabilir.

-Trikloro-isosiyanürik asit(C3CI3N3O3):

%90 oranında aktif klor içeren stabilizatörlü klorlardır.Toz veya tablet halinde olabilirler.100 tonluk bir otel havuzunda ortalama 200-400 gr/gün kullanılabilir.

-Sodyumdikloro-isosiyanürik asit (C₃CI₂N₃NaO₃.2H₂O):

%56 oranında aktif klor içeren stabilizatörlü klorlardır.Toz ve Tablet   halinde bulanilir.100 tonluk bir otel havuzunda 350-700 gr/gün kullanılabilir.

Bunların dışında gaz klor kullanma uygulamaları da mevcuttur. 

Stabilizatörlü ve Stabilizatörsüz Klorun Farkı:

-Stabilizatörlü Klor: En çok kullanılan %56 oranında stabilizatörlü toz klordur.Yeni doldurulan havuzlar için veya senede bir kaç ay kullanımı uygundur.İçeriğinde stabilizatör olduğu için ;aşırı kullanımı siyanürik asit miktarının azami değerin üzerine çıkmasına neden olur.Eğer klor şoklmadı bu tür klorla yapılırsa siyanürik asit yönünden mutlaka sorunla karşılaşılacaktır.

-Stabilizatörsüz Klor: Stabilizatör içermedikleri için içerdikleri klor daha uçucudur.Bu nedenle güneş battıktan sonra uygulanması daha uygundur.Stabilizatörsüz sıvı ve toz klorların pH'ı yüksek olduğu için havuzun pH'nın yükselmesine neden olur.Özellikle sıvı klor kullanıldığında pH yükseleceği için pH düşürücü kullanılması gerekir.Sıvı klor ucuz olduğu için kullanımı yaygındır.Suya verdiği klor miktarı düşük olduğu için miktar olarak fazla kullanılır.Şebeke sularında da sıvı klor kullanılmaktadır.

Sıvı klorun etkinliği bekleme süresinde kaybolur ve ilk klorlamaya göre zamanla azalır. Bu da sodyum hidroksit oluşumuna neden olduğu için pH dengesini bozar. Asitle bazı nötralize edilmesi zorunluluğunu doğurur. Pahalı olsa da tablet ve granül klor daha stabildir. Güneş ışığından etkilenmez, beklemekle aktivitesini yitirmez. Bunların birim zamanda çözünme miktarını ayarlayan basit bir mekanizma kurulabilir. Böylece havuzun su döngüsüne göre sürekli klorlama sağlanır.

SERBEST KLOR (Free Chlorine):

Serbest klor Free chlorine kapalı test kitleri ile spektrofotometreler ile ölçülebilmektedir.Testin medodu spekrofotometrenin cinsine göre değişiklik göstermektedir.Ayrıca pratik olarak komparatör yardımıyla kolorimetrik olarak ölçülebilmektedir.

-Komparatör ile ölçüm:

Komparatörün tüpüne işaret çizgisine kadar havuz suyu numunesi doldurulur. 0,5 ml ORTOTOLİDİN(1,35 gr ortotolidindihidroklorür(C14H16N.2HCI) 500 ml saf suda çözülür.Üzerine yine sürekli karıştırmak süretiyle 350 ml saf su +150 ml derişik HCI karışımı ilave edilir.)eklenip karıştırılır.Komparatörün renk kıyası ile numunenin rengi karşılaştırılıp,serbest klor miktarı okunur.

BAĞLI KLOR:

Klor azotlu ve organik bileşiklerle bağlı klor denilen kloraminleri oluşturur.Koku,deri ve göz tahrişine neden olur. Max.0,2 mg/L olması gerekmektedir.Bağlana klordan geri kalan klor dezenfeksiyonu gerçekleştirmektedir. Serbest klor ve bağlı klorun toplamı; toplam kloru verir. Bağlı klorun sebebi;

*Suyun dezenfeksiyonundaki eksiklik,

*Yüksek pH,

*Havuz suyunun yoğunluğudur.

 Bağlı klorun yüksek olması;havuzdaki kolibasili ve formlarının yok edilemesini engeller.Bağlı klorun yüksek olması halinde şok klorlama yapılması gerekir.Normal klorun 5-10 katı klorlama yapılarak,klor aminler gaz halinde ucurulur.Buna ŞOK KLORLAMA denir.Ayda bir kez şok klorlama yapılması faydalıdır.Şok klorlamanın ardından klor seviyesi normale dönene kadar havuz kullanılmamalıdır.Şok klorlamada pH=7,0-7,4'e ayarlanır.Şoklamada stabilizatörsüz klor kullanılmalıdır.Aksi halde siyanürik asit miktarı da aşırı yükselir.

Kloraminlerin azot gazına dönüştürülmesi içine gerekli klor miktarı= A ise;

A=10 x Bağlı klor  

Bağlı klor =Toplam klor-Serbest klor ise;

A= 10 x (toplam klor - Serbest klor)

Bağlı klor ;toplam klor üzerinden dolaylı olarak bulunabilir. Spektrofotometre ile total chlorine test kiti le toplam klor miktarı bulunarak bu sonuçtan ölçülen serbest klor miktarı çıkarılarak bağlı klor miktarı bulunabilmektedir.Analizi bu şekilde önerdik çünkü tüm spektrolar için kullanılabilen bağlı klor kiti bulunmayabilir.Spektronuza uygun kit bulmazsanız bu şekilde ölçüm yapmanızda bir sakınca yoktur.

Klorlama yapılırken dikkat edilecek hususlar:

-Klor havuz yüzeyine üstten serpilerek veya dozaj pompaları ile verilebilir. Granül klorları dozajlamak için,hazırlamada şunlara dikkat edilir.

*Hazırlanacak kap kimyasal kalıntısı içermemelidir.

*Kimyasallar bol su ile çözülür,kimyasal maddelerin üzerine su dökülmez.

*100 L suda max. 25 kg diklor veya 1,1 kg triklor veya 18 kg kalsiyum hypo çözülebilir.

-Klorlama sonrası 4 saat havuz çalıştırılmamalıdır.

Dr.Kimyager Hasan ÖZ

hasanmail@hotmail.com

Devamını Oku »

Havuzlarda Hijyen

 Yüzdüğümüz havuzları hangi kriterlere göre seçiyoruz?

Yaz mevsiminde serinlemek için ya havuzlara ya da plajlara koşmaktayız. Şehirden uzaklaşamayanlar şehrin içindeki havuz ve aqua parkları tercih etmektedir. Yüzme, serinleme, eğlenme veya spor amaçlı kullanılan; tabanı, duvarları, taşma kanalları, rezerv deposu su kalitesini etkilemeyen ve güvenlik gereklerini yerine getiren uygun malzeme ile kaplanan ve bu yüzme havuzları yönetmeliğinde belirtilen niteliklere uygun su ile dolu olan, sürekli bir devridaim akışı olan ve halkın kullanımına açık yapılara ‘yüzme havuzu’ denilmektedir [1].  Ülkemizdeki yüzme havuzları ‘Yüzme Havuzlarının Tabi Olacağı Sağlık Esasları ve Şartları Hakkında Yönetmelik’e göre işletilmektedir. Havuzlar kapalı sistemler ve çok sayıda insanın kullanımına açık olduğu için çabuk kirlenebilmektedir. Bu nedenle havuz temizliğini sağlamak son derece önemlidir. Temizliğe dikkat edilmeyen havuz suları ile bulaşabilen birçok enfeksiyonel hastalık mevcuttur. Hijyen kurallarına dikkat edilmeyen yüzme havuzlarından insanlara, tifo, paratifo, dizanteri, göz, kulak, burun, boğaz enfeksiyonları ile mantar, uyuz, impetigo gibi deri hastalıkları bulaşabilmektedir.

Bu hastalıkların engellenmesi için havuz sularının dezenfeksiyonuna gereken önem verilmelidir. Havuz suları çoğunlukla klorlama ile dezenfekte edildiği gibi; ozon, UV, klordioksit, hidrojen peroksit + biguanide, gümüş-bakır iyonizasyonu, hidrojen peroksit+gümüş nitrat gibi dezenfeksiyon yöntemleri de kullanılmaktadır. Açık havuzlarda en az serbest klor miktarı 1 mg/L, en çok 3 mg/L, kapalı havuzlarda en az 1 mg/L , en çok 1.5 mg/L olmalıdır [1]. Genelde dezenfeksiyon işlemleri sıvı klor kullanılarak yapıldığı için bu miktarlardaki klor kokuya sebep olabilir. Fakat havuzun klor kokmasından rahatsız olmamalısınız bu sizin sağlıklı bir havuzda yüzdüğünüzün işaretidir. Burada ifade ettiğimiz serbest klor mikroorganizmaları öldürücü etkisi olan kloru ifade etmektedir. Bir diğer klor çeşidi olan bağlı klor ise havuzdaki klorun artık işe yaramaz kısmını ifade etmektedir. Çünkü bu klor havuz suyunda bulunan organik maddelere (ter, vücut sıvısı v.b yolla havuza giren) bağlı olduğu için mikroorganizmalar üzerinde etkili değildir. Havuz suyundaki bağlı klor miktarı da en çok 0.2 mg/L olmalıdır [1].   Bu klor seviyeleri havuz işeltemecisi tarafından sürekli kontrol edilerek; gerektiğinde ayarlamalar yapılmalıdır. Özellikle açık havuzlarda güneşin de etkisi ile serbest klor seviyesi hızla düşmektedir. Bu nedenle bu havuzlarda klor stabilizasyonunu sağlamak için siyanürik asit kullanılmalıdır. Havuzu kullanan tarafından klor kokusu şikayeti oluyorsa; diğer dezenfeksiyon yöntemlerine yönelinmelidir. Dezenfeksiyon dışında havuzlarda pH’nın dengelenmesi, yosunlanmayı önlemek, asklıda ve kollaidal maddeleri gidermek için çeşitli kimyasallar kullanılmaktadır. Bu kimyasalların insan sağlığına zarar vermemesi için yeterli miktarda ve havuz kimyasında uzman kimya eğitimi almış kişilerce yapılması gerekmektedir. Zaten bunun için havuzlarda yönetmelik [1] gereği havuz operatörü ve mesul müdür bulundurma zorunluluğu getirilmiştir. Havuz suları ayda 1 defa mikrobiyojik ve kimyasal yönden analiz edilmektedir. Ayrıca havuz işletmecisi kendisi de düzenli olarak analizler yapmak zorundadır.

Havuz suyunun hijyeni kadar, havuz çevresinin hijyeni de son derece önemlidir. Havuz çevresi her gün klorlu su ile silinmeli, gün içinde oluşan bariz lekeler uygun kimyasalla veya klorla anında temizlenmelidir. Duşlar, tuvaletler, lavabolar, oturma yerleri, sıralar klorlu suyla yıkanmalı, havuza girişlerde hijyen kuralları uygulanmalıdır. Havuza giren kişilerin havuza girmeden önce mutlaka sabunlu suyla duş alması sağlanmalı, havuz girişinde kişilerin ayaklarını klorlu su veya uygun dezenfaktana basarak girecekleri bir sistemin oluşturulması gerekmektedir. Ayak enfeksiyonu, çıban, göz iltihabı, kulak akıntısı, güneş yanığı, deri lezyonu ve herhangi bir bulaşıcı hastalığı olanlar havuza girmemelidirler.  Havuza ayakkabı veya dışarıda kullanılan terliklerle girilmemeli, uzun saçlılar havuza girerken mutlaka bone takmalıdır.

Bu gibi hijyen koşullarını taşımayan havuzlar tercih edilmemeli, havuz kullanıcıları olarak bu hijyen kurallarına bizler de uymalıyız. Sürekli gitmekte olduğunuz veya abone olacağınız/olduğunuz yüzme havuzuna ait bakım çalışmaları ile ilgili periyodik çizelgeleri ve Sağlık Müdürlüğü tarafından yaptırılmış analiz raporlarını, havuz operatörü ve mesul müdürünün olup olmadığını incelemeniz sağlığınız açısından çok önemlidir, mutlaka dikkat etmelisiniz.

Dr.Kimyager Hasan ÖZ

hasanmail@hotmail.com

Kaynaklar

[1] Yüzme Havuzlarının Tabi Olacağı Sağlık Esasları ve Şartları Hakkında Yönetmelik, Resmi Gazete Sayısı: 27866, Yayınlanma Tarihi: 6 Mart 2011, Değişiklik, R.Sayı:28143, 11 Aralık 2011

Devamını Oku »