Bir çok ürünün taklidi olduğu gibi, bazı kalitesiz kırtasiye ürünlerinin de taklitleri öğrenciler için büyük risk oluşturuyor. Özellikle kalitesiz Çin malları, rengarenk görünüm ve kokularıyla silgiler tehlikeli ürünler arasında başı çekiyor.
Kalemden okul çantasına, kaplıktan silgiye bir çok malzemede kullanılan kimyasallar ve boyalar,öğrencilerin sağlığını tehdit ediyor. Aynı zamanda madde bağımlılığının ilk adımları da, kokulu ve kimyasal madde içeren kırtasiye ürünleriyle atılıyor. Bu malzemelerdeki solvent ve benzeri maddeler bağımlılığa da zemin hazırlıyor.
Kırtasiye ürünlerinin kontrol ve piyasa gözetim yetkisi Gümrük ve Ticaret Bakanlığı ile Sağlık Bakanlığı’na aittir. Bu konudaki yasal düzenleme Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanuna ve 5898 sayılı Uçucu Maddelerin Zararlarından İnsan Sağlığının Korunmasına Dair Kanuna dayanmaktadır. Gümrük ve Ticaret Bakanlığının; ‘Bazı Tüketici Ürünlerinin Tehlikeli Kimyasal Madde İçeriğine Yönelik Piyasa Gözetimi ve Denetimine İlişkin Tebliğ’ ve Sağlık Bakanlığının; ‘Uçucu Maddelerin Zararlarından İnsan Sağlığının Korunması Hakkında Yönetmelik’ ile bu konuda koruyucu tedbirler alınmaktadır.
Her ne kadar yasal tedbirler alınsa da; burada en büyük görev ise ailelere düşüyor. Testlerden geçmeyen, zararlı kimyasal maddeler içeren ve uluslararası standartlara uygun olmayan kırtasiye malzemeleri, özellikle gelişme çağındaki çocuklar için büyük tehlike oluşturuyor.
Pastel boya, sulu boya, oyun hamuru, silgi ve diğer boyalarda tehlikeli maddeler bulunabilir. Bu ürünlerde kanserojen olan azo-boyar maddeler ile plastik ürünlerde ve boyalarda yumuşatıcı olarak ilave edilen fitalatlar bulunabilmektedir. Ayrıca bu boyalarda ağır metaller de bulunabilmektedir. Makas, kalem tıraş, zımba gibi ürünlerde de fitalatlar ve ağır metaller bulunabilmektedir. Çanta,beslenme çantası, kalem kutusu, matara ve kaplıklarda da azo-boya maddeler, alerjen boyar maddeler ve kanserojen boyar maddeler bulunabiliyor. Kanserojen oldukları için yasaklanan poliaromatik hid-rokarbonlar (PAH) ve tekstilde buruşmazlık, çekmezlik apresi, boya ve baskının korunmasında kullanılan formaldehit de risk oluşturmaktadır. Azoboyalar, ağır metaller ve fitalatlar kanserojen olmalarının yanında sistemik başka rahatsızlıklara da neden olabilmektedir.
Kimyasalların özellikle çocukların kullandığı ürünlerde kullanımınında bir sınırlama ve yasak olmasına rağmen merdiven altı üretim yapan firmaların bu ürünleri kaçak yollarla piyasaya sürebilmektedir. Vücuda alınan her kimyasal maddenin zehirleyici olma potansiyeli vardır. Önemli olan hangi dozda kullanıldığıdır. Zararsız olarak nitelendirilebilen basit bir kimyasalın bile aşırı dozu kullanıldığı takirde zehirleyici boyuta ulaşabilmektedir. Bu nedenle bu kimyasallar kısa vadede etki göstermezse, vücutta belli bir dozda birikince zararlı olmakta, etkileri uzun yıllar sonra ortaya çıkabilmektedir.
Ne Yapmalıyız?
Sağlık Bakanlığı ile Gümrük ve Ticaret Bakanlığı izni olmayan, TSE ve CE belgesi bulunmayan, lisansız ürünlerin satın alınmaması gerekmektedir. Kanserojen maddelerin ağız yoluyla alımı riski daha da arttıracağından çocukların kullanacağı mataralar, şişeler ve beslenme çantalarının plastik olmaması önemlidir. Keçeli kalem alınacaksa; alkol bazlı solventli, yapıştırıcı alınacaksa su bazlı solventli olmasına dikkat edilmelidir. Ürünlerin etiketleri mutlaka kontrol edilmeli, içeriği okunmalı, izin belgeleri kontrol edilmelidir.
Dr.Kimyager Hasan ÖZ
hasanmail@hotmail.com
