Dünyada mevzuatlar genelde
deneyimler sonrasında oluşturulur. Bu yazımızda kimyagerleri de ilgilendiren
bir mevzuattan “Büyük Endüstriyel Kazaların Kontrolü Hakkında Yönetmelik” bahsediceğiz.
Seveso, kuzeybatı İtalya’da Milano’ya 20 km uzaklıkta küçük bir kasabadır.
Kentin hemen yanı başındaki ICMESA ChemicalCompany’ye ait fabrikada 10 Temmuz
1976 günü triklorofenol (TCP) üretimi yapan bir reaktördeki patlama sonucu
beyaz bir gaz bulutu çevreye yayılmıştır. Bu zehirli gaz, bu güne kadar bilinen
en zehirli gazlardan 2,3,7,8-tetrachlorodibenzo-p-dioxin’dir.
Kasabada kısa bir süre
içinde hayvan ölümleri görülmeye başlanmış, patlamadan 5 gün geçtikten sonra da
insanlarda etkisi ortaya çıkmış, hastaneye başvurular başlamıştır. Yapılan
kontroller sonunda kasabada geniş bir bölgenin tamamen kirlendiği anlaşılmış ve
bölgede yaklaşık 17,000 kişi etkilenmiştir.
Büyük Endüstriyel Kazaların Kontrolü Hakkında Yönetmelik
1976 Yılında İtalya’nın Seveso kasabasında
gerçekleşen bu acı kaza olayı sonrasında, endüstriyel kazaların oluşmasının
engellenmesi ve gerekli önlemlerin alınması adına bilimsel çalışmalar yapılmış
ve endüstriyel güvenlik mevzuatları çalışmaları yapılmıştır. Bu çalışmalar
sonunda Seveso Direktifi (82/501/EEC) kabul edilmiştir. 9 Aralık 1996’da ise
96/82/EC sayılı “Tehlikeli Maddeleri İçeren Büyük Kaza Risklerinin Kontrolüne
İlişkin Direktif (Seveso-II Direktifi)” yayımlanmıştır.
AB’ye uyum çerçevesinde Seveso-II
Direktifinin ülkemiz mevzuatına uyumlaştırılmasıyla hazırlanan “Büyük
Endüstriyel Kazaların Kontrolü Hakkında Yönetmelik” 18.08.2010 tarih ve 27676
sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. 30.12.2013’te 28867
sayılı Büyük Endüstriyel Kazaların Önlenmesi Ve Etkilerinin Azaltılması
Hakkında Yönetmelik kapsamında yeniden revize edilmiştir
Bu yönetmelik ile tesis dahilinde üretim,
depolama ve/veya satış amacıyla tehlikeli maddeleri bulunduran kuruluşlarda,
büyük endüstriyel kazaların önlenmesi, doğabilecek kazaların insanlara ve
çevreye olan zararlarının en düşük seviyeye indirilebilmesi, etkili ve sürekli
bir korunmayı ve risk yönetimini sağlamak amacıyla alınması gereken tüm
önlemlerin belirlenmesi amaçlanmaktadır.
Büyük Endüstriyel Kaza
Herhangi bir kuruluşun işletilmesi
esnasında, kontrolsüz gelişmelerden kaynaklanan ve kuruluş içinde veya dışında
çevre ve/veya insan sağlığı için anında veya daha sonra ciddi tehlikeye yol
açabilen bir veya birden fazla tehlikeli maddenin sebep olduğu büyük bir yayılım,
yangın veya patlama olayını, ifade etmektedir.
Seveso Bildirimi
Çevre
ve Şehircilik Bakanlığının yazılımportalı olan Çevre Bilgi Sistemi
bünyesinde yer alan Seveso Bildirim Sistemi, Büyük Endüstriyel Kazaların
Önlenmesi Ve Etkilerinin Azaltılması Hakkında YönetmelikEkinde yer alan
Tehlikeli Kimyasal Maddeleri bulunduran kuruluşların, bulundurdukları maddeler
ile miktarlarını Bakanlık’a beyan ettikleri sistemdir. Yönetmelik gereği
işletmeler tarafından yapılması gerekli bu beyan, Seveso Bildirimi olarak
adlandırılır.http://online.cevre.gov.tr/
Yapılan Seveso Bildirimi sonrasında işletmeler, sistem tarafından “Alt
Seviyeli Kuruluş”, “Üst Seviyeli Kuruluş” veya “Kapsam Dışı” olarak
sınıflandırılır.
Bu Yönetmelik kapsamındaki alt ve üst seviyeli kuruluşlarda büyük
endüstriyel kaza tehlikelerinin belirlenmesi ve bu tehlikelerden kaynaklanacak
risklerin değerlendirilmesi amacıyla kantitatif metotlarla risk değerlendirmesi
yapılır.
Büyük Endüstriyel Kazaların
Önlenmesi ve Etkilerinin Azaltılması Hakkında Yönetmelik gereğince;
Üst Seviyeli Kuruluşlar
Ø Güvenlik Yönetim Sistemleri’ni kurmak
Ø Güvenlik Raporu hazırlamak
Ø Kuruluş içinde alınacak
önlemlere dair dahili acil durum planı hazırlamak
Alt Seviyeli Kuruluşlar
Ø Büyük kaza önleme
politikası oluşturmak zorundadır.
Tüm ülkelerin
mevzuatında insanlık ve çevre adına bulunması gereken mevzuat ülkemizde böylece
faaliyete geçirilmiştir.
Böyle acı durumlar
sonrasında mevzuatların çıkmasını istemeyiz ancak, 'Bin nasihatten bir musibet yeğdir' demiş atalarımız.
Yazan
