Aktüel Kimya

Biz hayatı kimya ile açıklıyoruz. Kimyasız hayatı düşünemiyor, hayatımıza kimya ile anlam katmaya çalıyoruz. Günlük hayatta kimya ile ilgili ip uçlarını bu blogda veriyoruz.
Biber Gazı öldürücü mü etiketine sahip kayıtlar gösteriliyor. Tüm kayıtları göster
Biber Gazı öldürücü mü etiketine sahip kayıtlar gösteriliyor. Tüm kayıtları göster

11 Haziran 2012 Pazartesi

Biber Gazı



 Toplumsal olaylarda caydırıcı amaçlarla kullanılan ajanlar;  3-Quinuclidinyl benzilate, dimetilheptilpiran, kolokol-1, biber gazı (OC), 2-klorobenzalmalononitril (CS), kloroasetofenon(CN), dibenzoxazepine (CR)’dır. Biber gazı olarak bildiğimiz en sık kullanılan bileşikler  kısaca CN (klor-asetofenon)  ve CS (2-klorobenzalmalononitril) diye bilinen bileşiklerdir. Bu bileşikler sentetik halojenli bileşiklerdir. Biber gazı olarak bilinen bu sentetik organik bileşikler gaz halde olmayıp; sıvı veya katı halde bulunurlar. Fakat sprey, el bombası veya mermi şeklinde havaya atıldıklarında veya sıkıldıklarında içeriğinde bulunan yardımcı itici gazlarla birlikte gaz haline geçerler.

 Aslında gerçek biberden elde edilen biber gazı; kapsaisin denilen bileşiklerden elde edilen bir gaz türüdür. Kapsaisin; Oleo Capsicum (OC) denilen bir biber türünden ekstraksiyon yöntemiyle elde edilen yağ bazlı bir organik maddedir. Suda çözünmez, alkol, eter ve kloroform gibi organik çözücülerde çözünür. Kapsaisin doğal olarak biberden elde edildiği gibi sentetik analogları da bulunmaktadır.  Kapsaisinin GC ve HPLC ile analizi yapılabilmektedir.



Kapsaisin yüzyıllardır ağrı kesici olarak da kullanılmaktadır. Günümüzde Herpes zoster enfeksiyonlarını izleyen postherpetik nevralji, psoriasis ve diyabetik nöropatide kullanılmaktadır.  ABD’de toplumsal olaylarda kullanılan bu gazlarda kapsaisin ve kapsaisin türevi bileşiklerin en az % 1.0 civarında bulunması kararlaştırılmıştır. Ticari formülasyonlarda biber gazı %1-10 oranında  kapsaisin içeren  itici bir çözeltiden oluşmaktadır. Üreticinin formülasyonuna göre değişmekle birlikte başka yardımcı kimyasallar da kullanılanılabilmektedir (trikloreten, tetrafloroeten  gibi). Kapsaisin maddesi evlerimizde kullandığımız; kırmızı acı biberlere acı tadı veren maddedir. Biber gazında bu madde daha yoğun hale getirilmiştir. Ayrıca eczacılıkta sıklıkla kullanılan ve yeryüzünün en acı biberi olarak bildiğimiz Şili biberinden de ektraksiyonla aynı madde elde edilip, kulanılabilmektedir. 

Bu maddenin genellikle kalıcı toksik etkileri görülmemekle birlikte, yüksek konsantrasyonda ve uzun süreli maruziyetlerde zararlı etkileri görülebilmektedir. Kısa süreli maruziyetlerle ilgili bilgiler yeterli ise de, uzun süreli ve kronik etkileri konusunda bilgiler sınırlıdır. Biber gazı burun, ağız, göz ve deriye etki eder. Biber gazının sıkılmasından hemen sonra göz ve solunum yolları belirtileri saniyeler içinde başlar. Şiddetli ağrı ve inflamasyon 45 dakika ile bir kaç saat sürer. Etkiler genellikle 1-2 gün içinde tamamen ortadan kaybolur. Bu gaz gözlerde yanma, ağızda acı bir tada neden olmaktadır. Ayrıca yüzün suyla yıkanması halinde de yakıcı etkisini göstermeye devam etmektedir. Küçük sıvı biber gazı damlacıkları havadan hafif olduğu için rüzgarla taşınabilir. Epitel dokular üzerinde ve alerjik vücut ve ciltlerde tahriş edici etkisi bulunmaktadır. 

Kullanılan her kimyasal maddenin zehirleyici olma potansiyeli vardır. Önemli olan hangi dozda kullanıldığıdır. Zararsız olarak nitelendirilebilen basit bir kimyasalın bile aşırı dozu kullanıldığı takirde zehirleyici boyuta ulaşabilmektedir. Biber gazı için de bu durum geçerlidir. Aşırı dozda kontrolsüz olarak; kullanıladığında sağlık yönünden olumsuz etkilere neden olabilmektedir. Yüksek dozada maruziyet sonucu kardiyak aritmiye (kalple ilgili ritim bozukluğu) sebep olma potansiyeli vardır. Yutulması halinde mide bulantısı, kusma ve ishale neden olabilir. Bazı kişilerde geçici körlüğe neden olabilir. Yapılan çalışmalarda uzun süre tekrar tekrar biber gazına maruz kalanlarda görmede azalma meydana geldiği saptanmıştır. Yakın mesafeden biber gazına mağruz kalanların korneasında hasar meydana gelmektedir.  Ayrıca risk grubu taşıyan insanların mağruz kalması da çeşitli sağlık problemlerine neden olabilir: Örneğin astım hastalarının yüksek dozda biber gazına maruz kalması risklidir. Aynı zamanda gebeler de risk grubundadır. Ayrıca biber gazının kullanıldığı ortam da gazın etkisi yönünden önemlidir: Rüzgarlı havalar gazın yayılımını arttırdığından daha fazla insanın gaza maruz kalması söz konusu olabilir.

Biber gazı sıkılmasını izleyen ölümler bildirilmiş olmasına karşın, ölümlerin çoğunda kokain kullanımı ve postural asfiksi ölüm nedeni olarak değerlendirilmiştir. Biber gazı yalnızca astımlı bir hastada ölüm nedeni olarak bildirilmiştir. Ağız yoluyla öldürücü dozu 0.5-5g/kg’dır. Güney Kaliforniya’daki Sivil Özgürlükler Birliği’nin (American Civil Liberties Union of Southern California - ACLU) hazırladığı bir rapora göre Haziran 1993 ve Haziran 1995 arasında, biber gazına maruziyet sonucu 27 ölümlü vaka yaşandığı bildirilmektedir. Fakat bu rakamlar resmi makamlarca direkt biber gazına bağlı ölümler olarak açıklanmamıştır.

Kapsaisin maddesi yağ bazlı bir madde olduğu için, biber gazına maruz kalanların yüzlerini su ile yıkamaları çoğu zaman gazın etkisini gidermez. Bu nedenle bu maddeyi ciltten uzaklaştırmak için bol sabunlu su (mümkünse bebek şampuanı) ile iyice yıkamak gerekmektedir. Ayrıca yağ bazlı bir madde olduğu için yağlı maddelerle ciltten uzaklaştırmak mümkündür. Cilde biber gazı ile temas etmesi zeytin yağı veya herhangi bir bitkisel yağ ile ovularak; ciltten uzaklaştırılabilir. Limonun biber gazının etkisini azalttığı veya uzaklaştırdığına dair bilimsel bir bilgi mevcut değildir. Solunum yollarının etkilenmesini engellemenin en iyi yolu biber gazı sıkılmış ortamdan uzaklaşmak veya koruyucu maske kullanmaktır. Biber gazının antidotu bulunmamaktadır. Solunum yolu ile biber gazına maruz kalma durumunda yapılacak ilk iş biber gazının etkisi olan ortamdan uzaklaşarak; solunum yolu temizlenmelidir.  

Dr.Kimyager Hasan ÖZ
hasanmail@hotmail.com

  
Kaynaklar

2-What Is Pepper Spray? Is Pepper Spray Dangerous? (Medical News Today) http://www.medicalnewstoday.com/articles/238262.php
3- ‘Pepper Spray’s Effects on a Suspect’s Ability to Breathe’, Theodore C. Chan, Gary M. Vilke, Jack Clausen, Richard Clark, Paul Schmidt, Thomas Snowden, and Tom Neuman, https://www.ncjrs.gov/pdffiles1/nij/188069.pdf
4- Kimyasal Silahlar Gösteri Kontrol Ajanları, Türk Tabipleri Birliği Yayınları, http://www.ttb.org.tr/kutuphane/bibergazi.pdf
5- ACLU, Oleoresin Capsicum - Pepper Spray Update, More Fatalities, More Questions, June, 1995, p. 2.

Devamını Oku »