Aktüel Kimya

Biz hayatı kimya ile açıklıyoruz. Kimyasız hayatı düşünemiyor, hayatımıza kimya ile anlam katmaya çalıyoruz. Günlük hayatta kimya ile ilgili ip uçlarını bu blogda veriyoruz.

3 Mayıs 2024 Cuma

Pestisit Kalıntısı Giderme


Gelişen teknoloji hayatımızı kolaylaştırdı. Artık her şeyin kolay bir yolu var. Artık elmamızdan, armudumuzdan… meyvelerimizden kurt çıkmıyor, tüm meyve ve sebzelerimiz fabrikada üretilmiş gibi düzgün şekillerde.  Hayatta her şeyin bir bedeli olduğu şüphesiz. Tüm bunlar nasıl oluyor? Pestisitler: Tarımda kullanılan ilaçlara genel olarak pestisit denilmektedir. Aşırı ve kontrolsüz pestisit kullanımı çevre kirliliğine ve doğal dengenin bozulmasına neden olmaktadır. Aynı zamanda besin zinciriyle tüm canlılara ulaşarak; yaşamlarını tehdit etmektedir. Pestisitlerin kontrolsüz kullanımı insan ve hayvanlar için potansiyel tehlikedir.

Pestisitler  etken madde ve yardımcı inert  maddeler olmak üzere iki bileşenlerden oluşmaktadır.  Özellikle etken maddelerin kanserojen etki gösterdiğini bildiren yayınlar mevcuttur. Yardımcı inert maddeler organik ve toksik maddelerdir.

Pestisitler bitkilerdeki zararlı böcekleri, bakterileri, virüsleri v.b öldürmek için kullanıldığı gibi yoğun olarak zararlı yabancı otlara karşı da kullanılmaktadır. Pestisitlerin  yeteri kadar ve bilinçli bir şekilde kullanılmasında bir sakınca yoktur. Fakat ilaç kalıntılarının sebze veya meyve üzerinde belirlenen limitler üzerinde kalması  insan sağlığı tehdit etmektedir. Bu nedenle özellikle çiğ tükettiğimiz meyve ve sebzeden ilaç kalıntılarını gidermemiz büyük önem taşımaktadır.

Kalıcılık bakımından pestisitler şu dört başlık altında sınıflandırılabilir:
1) Kalıcı olmayanlar: Organik fosforlu ilaçlar,
2) Orta derecede kalıcı olanlar : Herbisitler,
3) Kalıcı olanlar: Klorlu hidrokarbonlar,
4) Sürekli kalıcı olanlar: Pb, As, Hg’lı pestisitler.

Pestisit kalıntısı meyve ve sebzeler üzerinde vakslarla kaplı kaygan bir tabaka halinde olabilir. Organik bileşiklerden oluşan bu tabaka su ile yıkanarak giderilemeyebilir.

Tarımsal İlaç Kalıntılarını Gidermek İçin Öneriler

-Yıkama: Bol su ile yıkama ile bazı pestisit kalıntılarını gidermek mümkündür. Özellikle süspansiyon haldeki pestisit kalıntılarının büyük çoğunluğu yıkama ile giderilebilir. Emülsiyon halde hazırlanmış olanların su ile uzaklaştırılması daha zordur.
-Bazı doğal karışımlarla yıkama:
*1 lt su + 2-3 kaşık karbonat : Meyve ve sebzeler bu su içine atılarak 5 dakika kadar tutulur. Sonra ovalanarak normal su ile yıkanır.
*Sıcak su ile zarar görmeyen meyve ve  sebzeler için;  1lt kaynar su + 3 kaşık (tatlı kaşığı)  tuz + Yarım çay bardağı sirke (elma veya üzüm): Meyve ve sebzeler  bu karışım içinde 10 dakika kadar bekletilip, sıcak su ile ovularak; yıkanır.
-Uygun sebze veya meyvelerin kabuğunu soyarak tüketmek de bir çözümdür.
-Pestisitlere ısıl işlem uygulamak kristal yapılarında değişikliklere neden olabilmektedir. Ayrıca yükseltgenme-indirgenme, dehidratasyon gibi kimyasal olaylar da pestisit kalıntılarının azalmasına neden olur. Bunu için haşlama, pişirme, pastörizasyon, sterilizasyon gibi ısıl işlemlerin uygulanması gerekmektedir.


Dr.Kimyager Hasan ÖZ
hasanmail@hotmail.com